Qandhada Dengue

 Qandhada Dengue (DENG-gey) waa cudur kaneecada ay keento kaasoo ka dhaca dhulka kulaala iyo kulaalaha hoose ee aduunka. Qandhada dengue ee fudud waxay keentaa qandho sare iyo calaamado hargab oo kale ah. Nooca daran ee qandhada dengue, oo sidoo kale loo yaqaan qandhada dhiigbaxa dengue, waxay keeni kartaa dhiigbax daran, hoos u dhac degdeg ah oo dhiig karka ah (shoog) iyo dhimasho.

Astaamaha

Dad badan ayaan la kulmin calaamado ama calaamadaha caabuqa dengue.

Marka astaamuhu yimaaddaan, waxaa laga yaabaa in lagu qaldo cudurro kale - sida hargabka - waxayna badanaa bilaabmaan afar ilaa 10 maalmood ka dib marka ay ku qaniintaan kaneecada cudurka qabta.

Qandhada Dengue waxay keentaa qandho sare-104 F (40 C) iyo mid ka mid ah calaamadaha iyo calaamadaha soo socda:

Madax xanuunka

• Muruq, lafo ama kalagoysyo xanuun

• Lalabbo

• Matagid.

Xanuun indhaha gadaashiisa

Qanjirrada bararsan

• Finuun

Dadka intooda badan waxay ku bogsadaan toddobaad gudihii ama wax ka badan. Xaaladaha qaarkood, calaamaduhu way ka sii daraan oo waxay noqon karaan kuwo naf-gooyo ah. Tan waxa loo yaqaan dengue daran, qandhada dhiigbaxa dengue ama dengue shock syndrome.

Dengue daran wuxuu dhacaa marka xididdada dhiiggaagu ay dhaawacmaan oo ay dillaacaan. Iyo tirada unugyada xinjirowga sameeya (platelets) ee dhiiggaaga hoos u dhaca. Tani waxay keeni kartaa shoog, dhiig-bax gudaha ah, hawlgabka xubnaha iyo xitaa dhimasho.

Malaayiin xaaladood oo ah infekshanka dengue ayaa ka dhaca adduunka sannad kasta. Qandhada Dengue waxay ku badan tahay Koonfur-bari Aasiya, galbeedka jasiiradaha Pacific-ga, Latin America iyo Afrika. Laakiin cudurku waxa uu ku sii fiday meelo cusub, oo ay ku jiraan cudurro maxalli ah oo ka dillaacay Yurub iyo qaybaha koonfurta ee Maraykanka.

Cilmi-baarayaashu waxay ka shaqeynayaan tallaallada qandhada dengue. Hadda, meelaha ay ku badan tahay xumadda dengue, siyaabaha ugu wanaagsan ee looga hortagi karo caabuqa waa in laga fogaado qaniinyada kaneecada iyo in la qaado tillaabooyin lagu dhimayo tirada kaneecada.

                            Tur: princess ayan ali